Zanim założysz akwarium (3/4) - Odpowiedzialność za ryby

Poradnik ten jest kontynuacją serii „Zanim założysz Akwarium” i do jego zrozumienia wymagane jest przeczytanie wcześniejszych poradników.

W tym poradniku dowiesz się
o czterech najważniejszych aspektach jakie musisz brać pod uwagę i kontrolować podczas trzymania żywych zwierząt w wodzie akwariowej.

Kluczowym elementem akwarystyki są oczywiście ryby akwariowe i inne zwierzęta, które to napędzają nas do rozpoczęcia przygody. Zanim przejdziemy do następnego poradnika, o tym jak wybrać ryby i jakie ryby wybrać, chciałbym tu napisać kilka zdań o odpowiedzialności za żywe zwierzęta.

Kupując psa czy kota zdajemy sobie w pewnym stopniu sprawę, że pod opieką będziemy mieć żywe zwierzęta, w pewnym stopniu, bo nie zawsze, ale to nie jest tematem tego artykułu. Z posiadania psa czy kota wynikną pewne obowiązki, chcemy przecież, aby czuły się one dobrze i były zdrowe, sprawa obowiązków jest jeszcze bardziej oczywista, kiedy obcujemy z właścicielami psów i kotów. Wstępnie już wiemy, że potrzebujemy dla nich pokarmu i troski, dla psa spacerów, dla kota kuwety itd. Wstępując w świat akwarystyki także są pewne sprawy, o które trzeba zadbać i aby to zrobić trzeba o nich co nieco wiedzieć, a aspekty, o które trzeba zadbać różnią się od tych kocich i psich, stąd ten poradnik.

Ryby, krewetki, raki itp. trzymane są przez akwarystów w zamkniętym systemie akwariowym, w którym jest woda, o właściwościach której muszę napisać kilka zdań, aby uzmysłowić Wam na czym polega dbanie o zdrowie zwierząt wodnych. Woda ma swoje właściwości, zupełnie inne niż powietrze jakie nas otacza i te właściwości są dla nas ważne. Można by jednym zdaniem napisać czego potrzebują ryby, tylko zrozumienie co oznacza to jedno zdanie wymaga przeczytania poniższych, nie krótkich objaśnień. Liczę, że odpowiedzialne osoby to zrobią.

Proste prawda ? Naturalne biotopy jezior mają stabilne parametry wodne i niskie poziomy toksyn, zauważcie, że to w dużych jeziorach czy rzekach życie jest najbardziej różnorodne i bogate, bo tam właśnie warunki ze względu na dużą ilość wody są najbardziej stabilne. Rzeki, które płyną stale od wieki wieków mają ultra niski wręcz poziom zanieczyszczeń, stale ale to stale się oczyszczają. Natomiast akwarium, które zamierzamy założyć, jak już napisałem wcześniej, jest to zamknięty ekosystem, którego definicja jest szeroka, ale można ją skrócić do tego, że ten fragment natury zamknięty w szybach akwarium sam się nie oczyści jak ekosystem naturalny, czy rzeka i akwarysta jest zobowiązany do wspomagania oczyszczania tego ekosystemu i wspomagania jego funkcjonowania.

Wyjaśnijmy zatem co oznacza długotrwale stabilne środowisko, czym są toksyny, jak ich uniknąć i jak sprawić, aby ryby jakie weźmiemy pod opiekę były zdrowe i szczęśliwe. Najważniejsze aspekty, o których należy wiedzieć i bez których trudno mówić o zdrowej akwarystyce i zdrowych rybach to tlen, odczyn pH, toksyczność amoniaku i filtracja biologiczna. To aż lub tylko tyle. Oczywiście woda ma wiele właściwości itp. o których można poczytać w innych poradnikach, ale do zrozumienia odpowiedzialności za zwierzęta akwariowe wystarczy zrozumieć na początku przygody te 4 kluczowe zagadnienia!

Tlen

Pierwsza ważna i najprostsza do realizacji kwestia to tlen. W środowisku zamkniętym akwarium woda musi być natleniania, prosta i oczywista sprawa. W powietrzu nie brakuje nam tlenu, nie brakuje go kotom i psom, natomiast rybom może go zabraknąć i mogą zdechnąć. Stojąca woda ma znacząco mniej tlenu niż woda płynąca, ciepła woda ma mniej tlenu niż woda zimna. Wszystkie żywe zwierzęta wodne wymagają tlenu. Sprawa jest oczywista i prosta do realizacji. Ogromna ilość akwarystów dba o ten parametr świadomie, bądź nieświadomie, pomagają w tym filtry i pompki, które zazwyczaj mają dyfuzory tlenu i sprawa ta jest bardziej oczywista niż pozostałe, wręcz czasami natlenianie jest aż na za wysokim poziomie, co raczej nie jest szkodliwe. Aby nigdy nie zabrakło tlenu w akwarium akwarysta musi mieć filtr lub pompkę stale podłączoną do prądu, która musi generować ruch powierzchni wody 24 godziny na dobę bez przerw. Sprawa prosta, a jednak, aby realizować to „bez przerw” należało by mieć podpięty UPS, który podtrzyma pracę pompki podczas awarii prądu. Oświetlenie może zgasnąć, natomiast pompa, czy pompka musi działać stale. Czy jesteś gotowy wydać kilkaset złotych i podpiąć UPS pod Twoje akwarium ? Można by zrezygnować w kilku przypadkach z tego urządzenia, np. posiadając ryby labiryntowe jak górami czy prętniki, które mogą oddychać powietrzem atmosferycznym. UPS nie jest wymogiem, w większości przypadków ryby są w stanie wspomóc się powietrzem atmosferycznym, widać to kiedy brakuje tlenu, stoją przy powierzchni i łykają tlen z tafli wody. Sprawę poruszam jako kluczową do rozważenia.

Odczyn pH

pH to kolejna, tym razem nieco bardziej zagadkowa sprawa, którą chciałbym dokładnie wyjaśnić. Odczyn pH to rzecz obca dla powietrza, nie interesuje nas ten parametr, nie musimy o niego dbać ani dla psa ani dla kota, jednak w wodzie jest to najważniejszy parametr, o którego istnieniu musimy bezwzględnie wiedzieć. Sama wiedza wystarczy, konieczność korekt jest rzadka. Dlaczego jest on tak ważny, dlatego, że skok pH o 2 w krótkim czasie, np. z pH 7 na pH 5 w czasie np. godziny jest w stanie zabić każdą rybę akwariową. Czym jest pH nie muszę tłumaczyć, sok z cytryny czy ocet są kwaśne, mają niski odczyn pH na poziomie pH 2-3, woda kranowa często ma obojętny bądź lekko zasadowy odczyn np. pH 7 czy 7,5. Nasze ciało ma pH w granicach 4,7 do 5,6, dlatego polanie się słabym kwasem jak ocet o pH 2 nagle zmienia pH na niższe i doznajemy szoku, zaczyna nas parzyć i palić, w najlepszym stopniu szczypać. Ryby i inne zwierzęta żyją w wodzie i są bezpośrednio narażone na zmiany pH. Zazwyczaj adaptują się do innego pH niż w naturze, np. żyjąc w pH 7,5 są w stanie niewielkim kosztem tolerować odczyn np. pH 7,0, najgorsze jednak są nagłe zmiany jak w przypadku polania się octem... Bardzo trudno wyjaśnić co się dzieje podczas nagłej zmiany pH z rybami, może wyobraźmy sobie jakby ciśnienie powietrza zmieniło się po wieczornej pogodzie z 1020 na 900 hPa w godzinę. Co by się z nami stało, czy byśmy wytrzymali? Optymalne pH w zależności od gatunku ryb mieści się w przedziałach od 5,5-6 do 8,2, najpopularniejsze ryby możemy trzymać w pH około 7,0-7,5. Jak zadbać o brak skoków pH ? Należy mieć świadomość, że woda może zmieniać pH i że te zmiany nie dzieją się same, dlatego odpowiedzialne prowadzenie akwarium nie spowoduje nagłych zmian pH. Woda zmienia pH na skutek czynnika zewnętrznego, dlatego wszystko co dodajemy do akwarium jak produkty płynne, sypkie itp. powinny być dodawane świadomie, i powinny one mieć informacje o tym, czy mogą zmieniać pH i w jaki sposób je stosować. Jest wiele czynników, na które trzeba zwrócić uwagę w przypadku pH, o których dowiecie się w innym poradniku. W tym momencie należy zapamiętać, że jest taki parametr jak pH i powinien być on w miarę stały w akwarium. Test wody na pH to koszt 20-40 zł za 30-50 pomiarów, zatem każdy może sobie pozwolić na taki test.

Toksyczność amoniaku

Zmora akwarystyki na całym świecie! Tak prosta do zrozumienia i tak bardzo zaniedbana sprawa. Pisząc ten artykuł chciałbym, aby ten punkt był uznany za absolutnie najważniejszy, bo taki jest. Zamknięty ekosystem sprawia, że zanieczyszczenia, które generują ryby trafiają do bezpośredniego środowiska, w którym żyją. Piesek sika na trawniku i wraca do domu, kotek w kuwetę i z niej wychodzi, ryby natomiast w wodę, w której pływają. Myślę, że tu już zobrazowałem to wystarczająco dobrze, jednak wyjaśnimy to dalej i szerzej. Ryby załatwiając się wydalają amoniak, który jest największą toksyną jaka zagraża ich życiu, nie ma w akwarystyce gorszej. 99% problemów w akwariach, śmiertelności ryb i problemów zdrowotnych wynika z tego zjawiska. W momencie funkcjonowania akwarium amoniak się gromadzi i akwarysta musi go usuwać. Do usuwania amoniaku wymagana jest filtracja biologiczna, czyli filtracja przez bakterie. Aby mogła ona się odbywać musimy mieć filtr biologiczny i media biologiczne, to o czym pisałem już w poprzednim artykule tej serii. Zatem mając wiedzę na ten temat, będąc świadomym, że brak filtra biologicznego będzie truł ryby, które masz pod opieką, kupisz akwarium bez filtra biologicznego? Idziemy dalej, jedna rybka robi jedno siku, 30 rybek robi 30 siku, w którym akwarium będzie więcej toksycznego amoniaku w tym z 1 rybką czy w tym z 30toma rybami ? Jest to najważniejsza kwestia zdrowej akwarystyki, świadomość, że ryby załatwiają się do wody, w której żyją i generują toksynę, którą można usuwać za pomocą filtra biologicznego. Im więcej ryb tym więcej tej toksyny i wymagany jest większy filtr, bądź większe akwarium, aby toksyczność amoniaku była mniejsza. Zatem co należy wiedzieć przed założeniem zdrowego akwarium? że akwarium bez filtra biologicznego to jak dom z delikatnie odkręconym kurkiem małej fajerki gazu...

Filtracja biologiczna

Klucz zdrowego życia ryb akwariowych i akwarium bez glonów. Filtracja biologiczna to kluczowe zjawisko, o którym musimy wiedzieć, bakterie tlenowe oczyszczają wodę z wspomnianego amoniaku, utleniając go do mniej toksycznej formy azotu, czyli azotynów i kolejno utleniając azotyn do najmniej toksycznej formy azotu, czyli azotanów. Filtracja biologiczna stabilizuje akwarium, stabilizuje proces przemiany azotu i wiele więcej, ale azot jest dla nas na ten moment najważniejszy. Odbywa się ona w akwarium przy spełnionych założeniach: bakterie do życia muszą mieć miejsce, tym miejscem są wkłady biologiczne jak np. ceramika itp., ceramika musi być umieszczona w miejscu o przepływie wody np. w filtrze, przepływ wody jest wymagany, bo są to bakterie tlenowe, czyli do pracy potrzebują tlenu. Proste? Myślę, że tak. Aby odstąpić od posiadania filtra biologicznego można zainwestować w porowate podłoża lub podłoża aktywne, w dużej mierze mogą one spełniać funkcję filtra, bo zazwyczaj są wystarczająco porowate a powierzchnia podłoża jest wystarczająco duża, aby była zasiedlona bakteriami. Niestety takie podłoża są droższe niż zwykły żwir, który nie jest porowaty i nie jest wydajnym domem dla bakterii tlenowych. Aby filtracja biologiczna stale się odbywała akwarysta musi utrzymać filtr biologiczny przy życiu, czyli stale pod napięciem z gniazdka. I tu wracamy do UPSa. Wytworzenie się bakterii w filtrze zajmuje około 7-8 tygodni, stosując produkty bakteryjne jesteśmy w stanie skrócić ten czas co najmniej o połowę. Wyłączenie filtra z prądu powiedzmy na 2 godziny sprawi, że bakterie zużyją cały tlen jaki je otacza i zginą, proces ich tworzenia, czyli stabilizacji należy wtedy zacząć od nowa. Zatem, aby nie niweczyć naszej pracy wypadało by już po raz drugi w tym poradniku zainwestować w UPS.